Vercingetorix

De Romeinen hadden de Galliërs — de continentale Kelten in het huidige Frankrijk — al meerdere jaren bevochten. Het grootste deel van Gallië werd door de Romeinen beheersd. Vercingetorix (*72–†46 vgt; toepasselijk betekent zijn naam ‘koning der krijgers’) was zeer ongelukkig met de situatie en de Romeinen zouden snel te maken krijgen met deze lastige rebel. Hij verzamelde bondgenoten uit alle delen van Gallië en leidde een gewelddadige veldtocht om het te bevrijden van de Romeinen. Vercingetorix had echter geen succes. In een heuvelfort bij Alesia werden hij en zijn mannen belegerd en Vercingetorix zag geen andere uitweg dan zich over te geven. Naar Rome overgebracht, stierf Vercingetorix enkele jaren later in gevangenschap. Hij werd waarschijnlijk tijdens een publieke vertoning gewurgd. In de laatste paar eeuwen werd Vercingetorix tot een symbool van Frans nationalisme gemaakt.

Hoe moeten we ons het uiterlijk van Vercingetorix voorstellen? Zijn directe tegenstander Caesar schreef een volledig verslag over de oorlog in Gallië, maar hij vermeldt (moedwillig?) niets over het karakter of het uiterlijk van Vercingetorix, hoewel zij elkaar persoonlijk hebben ontmoet. We moeten ons daarom wenden tot andere bronnen. In het algemeen is van de Kelten bekend dat zij gekleurde broeken en mantels droegen. De mannen hadden vaak halflang haar (gewassen in kalkwater en achterover gekamd) en hangsnorren. Naast deze haardracht laat een marmeren beeld de zeer kenmerkende torque (halsring) zien die gewoon was onder de Kelten. Een kalkstenen beeld stelt een Keltische krijger voor die een soortgelijke torque draagt, met een mantel, een broek, een maliënkolder (wat mogelijk een Keltische uitvinding is), en een riem. De man draagt verder een lang zwaard en een groot, ovaalvormig schild — wapens die bekend zijn van archeologische vondsten. Verschillende soorten ‘Keltische’ helmen zijn ook gevonden, maar deze zijn zelden afgebeeld in de eigentijdse kunst. Munten die een afbeelding van het gezicht van Vercingetorix bevatten, zijn onbetrouwbaar als bron. Deze afbeeldingen zijn vooral geïdealiseerde, symbolische voorstellingen.

Welke stijl was algemeen gangbaar in de tijd van Vercingetorix? Helaas hebben de Kelten van het vasteland geen gekleurde schilderingen nagelaten — tenminste geen die bewaard zijn gebleven. We hebben wel beeldjes en een hele reeks metalen voorwerpen: vooral sieraden en wapens, versierd met abstracte vormen. Bij uitzondering bevat een bronzen zwaardschede zeer originele, figuratieve afbeeldingen van krijgers te voet en te paard — maar nog steeds zonder kleur. Ondanks hun vrij naïve karakter is het duidelijk dat deze afbeeldingen zorgvuldig zijn samengesteld, uitgebalanceerd, en versierd. Ze bestaan uit dunne, fijne lijnen, gegraveerd in het metaal. Hoofden en ledematen zijn in zijaanzicht weergegeven, slechts heel iets vervormd. Diepte en perspectief zijn afwezig: de voorstellingen zijn helemaal ‘plat’.

De volgende details zijn in het gereconstrueerde portret opgenomen. Het maliënkolder, het schild, de torque, en de mantel zijn overgenomen van het kalkstenen beeld. De haardracht (wit door het kalkwater), de broek, en de puntige schoenen werden afgeleid van de afbeeldingen op de zwaardschede. De versieringen werden erdoor geïnspireerd. Het maliënkolder is weergegeven als een patroon van ruitjes met een stip erin; niet omdat de maliën er werkelijk zo uitzagen, maar omdat dit decoratieve patroon ook op de zwaardschede voorkomt. Een hangsnor, zoals die te zien is op het marmeren beeld, werd toegevoegd en het zwaard is gebaseerd op de vele exemplaren die uit die tijd bewaard zijn gebleven. Omdat onduidelijk is welke kleuren de Kelten in hun beeldcultuur toepasten, bevat het portret geen andere kleuren dan schakeringen van de metaalachtige basiskleur.